Fotos y Vídeos

Usuarios registrados





Danzar cn Martín Galdiano

¿Desde cuándo se danza en el piedemonte tafallés? Posiblemente desde que fuera habitado. La danza es una importante expresión festiva, ritual y cultural de todos los pueblos, pero muy especialmente de los vascones, a ambos lados de los Pirineos. Desde las primeras definiciones de este pueblo, aparece la danza ligada a su idiosincrasia: un siglo antes de Cristo, Estrabón habla ya de las danzas en corro de los vascones al son de la flauta: “Las noches sin luna las pasan haciendo devociones y danzando junto a sus puertas en honor de un dios desconocido”.

La primera noticia documentada de un grupo de danzas en la antigua villa de Tafalla la encontramos el 3 de enero de 1440 cuando el Príncipe de Viana hizo en el Palacio una "danza con ciertos cabailleros et gentiles hombres", en presencia de los reyes. Nicolás de Echavarri encargó doce torchas o hachas para alumbrar a los danzantes. A casi seis siglos de esta noticia, los dantzaris aparecen como una de nuestras primeras expresiones culturales de la localidad.


En diciembre de 1570, aparece documentado el primer tañedor de salterio y encargado de los “dançantes en las alegrías que se hizieron por el nasçimiento del Príncipe nuestro señor”: Martín de Galdiano. Nunca pudo imaginarse aquél paisano que 437 años después, en el 2007, se formaría una asociación de Dantzaris y músicos populares que llevaría orgullosamente su nombre, como ostentación de raigambre y de apego a las tradiciones populares.
Puede decirse que durante todos estos siglos no se ha quebrado esa presencia de danzantes, txistularis (tanborines, juglares) y gaiteros en nuestras fiestas solemnes, ora para honrar al Patrono San Sebastián, ora para acompañar al Ayuntamiento, ora para alegrar los festejos populares.

 

La Asociación de Danzaris y Músicos Populares Martín Galdiano surge precisamente para ello: recordar nuestra tradición; agrupar a cuantos, danzando o tañendo, la han continuado y para enseñar el paso (pas de basque lo llamaron los franceses) a quienes continuarán haciéndolo durante este nuevo milenio.
En definitiva, hacer bailar a nuestros paisanos y paisanas como una forma sana de participar en la fiesta, sea el ceremonial Aurresku, sea cualquier participativo Ingurutxo (Txun txun, Baile de la Era) o sea simplemente una bulliciosa Karrika-dantza, que, como la viera Chaho en el siglo XIX, reúna “a todos los habitantes de un pueblo, jóvenes y viejos”.
No te quedes parado: tañe, danza, disfruta y haz disfrutar a tu gente. Y, si quieres, vente con Martín Galdiano.

Martin Galdianorekin dantzan

Noiztik egiten da dantza Tafallako hegalean? Seguru asko bertan norbait bizi denetik. Dantza herri guztien adierazpen alaia, errituzkoa eta kulturala da, baina bereziki baskoien herrikoa, Pirinioen bi aldeetan. Herri honi buruzko lehenengo definizioek ere herriaren idiosinkrasiari loturik azaldu zuten dantza; Kristo aurreko lehenengo mendean, baskoiek txirularen doinuaz biribilean egiten zituzten dantzen inguruan mintzatu zen dagoeneko Estrabon: “Ilargirik gabeko gauak debozioak egiten eta dantzan igarotzen dituzte, ateen ondoan, jainko ezezagun baten ohorez”.


Antzinako Tafalla hiriko dantza talde baten berri 1440ko urtarrilaren 3an izan genuen lehen aldiz, Vianako printzeak Jauregian “zenbait jaun eta gizon prestuekin dantza” antolatu zuenean, erregeak ikusle zirela. Nikolas Etxabarri hamabi zuzi edo kandela handi eskatu zituen dantzariak argitzeko. Gertakari hura idatziz jaso eta kasik sei mende beranduago, ongi dakigu dantzariak izan zirela gure herriko kulturaren lehenengo adierazpenetako bat.
1570eko abenduko dokumentuetan agertzen zaigu aurreneko salterio-jotzailea izan zena eta, antza denez, “printzearen jaiotza zela eta egin ziren ospakizunetako dantzarien” ardura ere izan zuena: Martin Galdiano. Ez zuen herritar hark inoiz pentsatuko 437 urte beranduago, 2007an, herriko dantzari eta musikariek elkarte bat sortuko zutenik, eta haren izena jarriko ziotenik, sustraiekiko harrotasunaren eta herri tradizioekiko loturaren erakusle.
Esan daiteke mende guzti hauetan dantzariek, txistulariek (danbolintero, juglare) eta gaitariek beti parte hartu izan dutela herriko ospakizun handienetan, bai San Sebastian gure zaindaria ohoratzeko, bai Udalari laguntzeko, bai jai herrikoiak alaitzeko.


Hain zuzen, Martin Galdiano Tafallako Dantzari eta Musikarien Elkartea helburu horrekin sortu zen: gure tradizioa gogoratzea; dantzan zein jotzen tradizio horri eutsi dioten guztiak biltzea, eta milurteko berri honetan ere tradizioari eutsiko diotenei pausua (pas de basque, izendatu zuten frantsesek) erakustea.
Funtsean, herritarrak dantzan jarri nahi ditugu, jaian parte hartzeko modu ona delakoan baikaude, noiz zeremoniazko Aurreskua, noiz Ingurutxo parte-hartzaileetako bat (Txun-txun, Larrain dantza), baita Karrika dantza zaratatsua ere; izan ere, Xahok XIX. mendean zioenez, asmoa da “herri bateko biztanle guztiak biltzea, gazte zein heldu”.
Ez zaitez geldirik egon: jo, egin dantza, gozatu eta ingurukoak gozarazi. Eta, nahi izanez gero, zatoz Martin Galdianorekin.